Bilimsel calisma Basamaklari

einstein aynstayn

BiLiMSEL cALIsMA


Bilimsel calisma, ozgun arastirma sonuclarini tanimlayan, yazilmis ve basilmis rapordur. Fakat bu kisa tanim; bilimsel makalenin belli bir bicimde yazilmis olmasi ve uc yuzyil boyunca gelistirilmis gelenekler, editor uygulamalari, bilimsel ahlak ve basim-yayim etkilesimiyle tanimlanan belli bir bicimde yayimlanmasi geregine dikkat cekilerek nitelenmelidir.

Bilimsel arastirmayi uygun bir bicimde tanimlamak icin bir bilimsel makaleyi yaratan mekanizmayi, yani gecerli yayini tanimlamaliyiz. ozetler, tezler, konferans raporlari ve diger bircok literatur yayimlanabilir, fakat bu yayinlar her zaman gecerli yayin olcutunu saglamazlar. Dahasi, bilimsel bir makale butun diger testleri gecse de, eger yanlis yerde yayimlanmissa gecerli yayimlanmamis demektir. Yani, nispeten kotu bir arastirma raporu, fakat testleri gecen bir yayin, eger dogru yerde (genellikle belli basli bir dergi) kabul edilir ve yayimlanirsa gecerli bir yayindir. cok iyi hazirlanmis bir arastirma raporu ise yanlis bir yerde yayimlanmissa gecerli bir sekilde yayimlanmamis olur. Devlet raporlarinin ve konferansta yayimlananlarin cogunda oldugu gibi, kurum bultenleri ve kisa yasam suresi olan yayinlar, esas yayinlar olarak nitelenmezler.

Bircok kisi, bilimsel calismanin taniminin elde edildigi temel yayin (gecerli yayin) tanimi konusunda mucadele vermistir. The Council of Biology Editors (CBE), otoritesi olan meslekî bir organizasyon (hic degilse biyolojide), bu tur problemlerle ugrasarak asagidaki tanima ulasti:

Kabul edilebilir temel bir bilimsel yayin, meslektaslara (1) gozlemleri degerlendirme (2) deneyleri tekrarlama (3) entelektuel islemleri degerlendirme imkani verecek, yeterli bilgi iceren ilk aciklama olmalidir. Dahasi, duyumsal algilamaya elverisli; esasta kalici, kisitlama olmaksizin bilimsel topluluga acik ve bir veya daha fazla belli basli taninmis ikincil servislerin duzenli taramasi icin hazir olmalidir (ornegin, Amerikada Biological Abstracts, Index Medicus, Excerpta Medica, Bibliography of Agriculture, diger ulkelerde de benzer servisler).

ilk okuyusta, bu tanim asiri derecede karisik veya hic degilse cok uzun gorunebilir. Fakat bunu yazmada katkisi olan bizler, her kelimeyi dikkatlice tarttik ve daha az kelimeyle kabul edilebilir bir tanimin yapilabileceginden kusku duyuyoruz. cunku; ogrenciler, yazarlar, editorler ve butun ilgililer icin bilimsel makale nedir ? ne degildir ? cok onemlidir. Bu tanimin, gercekten ne anlama geldigini gormek icin butunuyle incelemekte yarar vardir.

Kabul edilebilir temel bir bilimsel yayin, ilk aciklama olmalidir. Dogal olarak cogu zaman, yeni arastirma verilerinin ilk aciklamasi bilimsel bir toplantida sozlu sunus olarak yer alir. Fakat, CBE ifadesinin ileriye surdugu, yazarin agzindan kacirmasinin otesinde bir aciklamadir. Etkin bir ilk aciklama sadece, aciklananin, yazarin meslektaslari tarafindan (simdi veya gelecekte) tamamiyla anlasilip kullanilmasina imkân verecek formu olan bir aciklama oldugu zaman gerceklesmistir.

Boylece verilerin, potansiyel kullanicilara (i) gozlemleri degerlendirebilecegi (ii) deneyleri tekrarlayabilecegi ve (iii) entelektuel islemleri degerlendirebilecegi (yazinin sonuclari verilerle desteklenmekte midir?) yeterli bilgiyi sunmasi gerekir. Sonra, aciklama duyular tarafindan algilanmaya elverisli olmalidir. Bu acayip bir sozcuk grubu olabilir, fakat bunlar normal uygulamada en basit sekliyle, yayin anlamina gelir. Bununla beraber bu tanim, aciklamaya sadece gorsel malzeme (basili dergiler, mikrofilm, mikrofis) cinsinden degil, fakat ayni zamanda, belki basili olmayan, gorsel olmayan formlar cinsinden de icerik kazandirir. ornegin, dinleme kasetleri formunda yayin, eger tanimda verilen diger testleri gectiyse etkin bir yayin olusturabilir. Gelecekte, ilk aciklamanin bilgisayar veri tabanina giris olmasi pekâlâ mumkundur.
Yayinin formuna bakilmaksizin; bu form, esasta kalici olmali, bilimsel topluma kisitlamasiz acik tutulmali ve bilgi geri kazanma servislerine acik olmalidir (Biological Abstracts, Chemical Abstracts, Index Medicus, Science Citation Index, v.b.). Boylece, haber bultenleri ve kurum yayinlari gibi haber ve diger yonleriyle deger tasiyan yayinlar, bilimsel bilginin bulundugu yerler olarak hizmet edemezler.

CBE tanimi, daha basit olarak, fakat daha kesin terimler olmaksizin yeniden ifade edilirse; temel yayin (i) ozgun arastirma sonuclarinin ilk yayini olan (ii) yazarin meslektaslarinin deneyleri tekrarlayabilecekleri ve sonuclari irdeleyebilecekleri forma sahip ve (iii) dergide veya baska bir kaynak belgesinde bilimsel toplum icinde hemen ulasilabilir olan yayindir. Bu tanimi anlamak icin yine de, onemli bir ihtar ilâve etmeliyiz. Tanimin, yazarin meslektaslarina atfedilen kismi, yayin oncesi meslektas degerlendirmesi anlaminda kabul edilir. Boylece tanim olarak bilimsel makaleler, meslektas degerlendirmesi yapilan yayin organlarinda yayimlananlardir.
Bu tanim sorununun uzerinde iki nedenle cok durdum. ilk olarak; yazarlar, editorler ve yayimcilarin temel yayini tanimlamadaki isteksizlikleri nedeniyle veya yapamadiklari icin, bilim toplulugunun tumu uzun sure, etkin olmayan pahali bir bilimsel iletisim sistemi ile calisti. Sonucta yayinlarin cogu toplanti ozetlerinde, anlasilmaz konferans bildirilerinde, devlet belgelerinde kaldi veya dagitimi cok az olan kitap ve dergilere gomuldu. Diger makaleler, aynen veya ufak degisiklikler yapilmis formda bir kereden fazla yayimlandilar; bazen bu, hangi konferans raporlarinin, kitaplarin ve derlemelerin temel yayin oldugu (veya olmasi gerektigi) hangilerinin olmadigi konusundaki tanim eksikligi nedeniyle olmustur. Sonuc, tekrar ve karisikliktir. ikincisi, tanim olarak bilimsel makale, bazi belirli turlerde bilgi iceren ozel bir cesit belgedir. Bir bilimsel makale, bilimin gereksinimi olan dusunce nitelikleri gibi, tamamiyla ayni nitelikleri talebeder: Mantik, aciklik ve kesinlik (50). Eger ogrenci veya yetismekte olan bilim adami (ve hatta, hâlen cok sayida makale yayimlamis bilim adamlarinin bazilari) bu tanimin onemini tam anlamiyla kavrarsa, yazma isinin onemli olcude kolaylasmasi gerekir. Karisiklik, sekillenmemis islerin sonucudur. Kolay is, tani olarak ne yapilmasi ve hangi sirada yapilmasi gerektigini bildiginiz istir.


BiLiMSEL cALIsMA BASAMAKLARI


Gecerli yayinin gereklerini karsilayacak sekilde duzenlenmis makale, bilimsel makaledir. O, onemli olcude sekillendirilmis, ayrik ve acikca belirli, birlesen parcalardan olusur veya olusmalidir. Birlesen kisimlarin, temel bilimlerde en yaygin isimlendirilmesi: Introduction-Giris, Methods-Yontemler, Results-Sonuclar and Discussion-Tartisma (ve boylece akronim IMRAD)dir. Gercekte, Malzeme ve Yontemler basligi, daha basit olan Yontemlerden daha cok kullanilir. Fakat akronime girmis olan sonuncusudur.
Yillar boyunca, IMRAD yaklasimini dusundum ve onerdim. Bununla beraber bugune kadar, herhangi bir sekilde farkli olan cesitli duzenleme sistemleri, bazi editor ve dergiler tarafindan tercih edilmistir. uniform olmaya dogru egilim, IMRAD sisteminin Amerikan Ulusal Standartlar Enstitusu tarafindan ilk 1972de ve tekrar 1979da (5) tanimlandigindan beri artmis bulunuyor .
Bu siralama oylesine mantikli ki, aciklayici yayinlarin diger turlerinde de artarak kullanilmaktadir. Kisi; kimya, arkeoloji, ekonomi hakkinda mi yoksa caddelerdeki suclar hakkinda mi yaziyor, IMRAD formati genellikle en iyi secimdir.
Bu cogu zaman, laboratuvar calisma sonuclarini aciklayan makaleler icin de dogrudur. Kuskusuz, istisnalar vardir. ornegin, yer bilimlerinde alan calisma raporlari ve tip bilimlerinde klinik vaka raporlari bu tur duzenlemeye ilk asamada uymazlar. Yine de, bu gorsel tanim veren makalelerde dahi, problemden cozume ayni mantik silsilesi cogu zaman uygundur.
Zaman zaman, laboratuvar raporlari bile farkli olmalidir. Eger, ilgili sonuclara dogrudan ulasmak icin birkac yontem kullanildiysa, Malzeme ve Yontemler ve Sonuclar kisminin butunlestirilmis

 

BiLiMSEL ARAsTIRMA AsAMALARI


Belirlenen bir konuda bilimsel arastirma yapilirken, duzenli asamalari takip etmek, calismanin daha verimli olmasini saglayacaktir. Bu asamalar 8 baslik altinda toplanir.

1-Arastirmanin Konusu
2-Arastirmanin Amaci
3-Arastirmanin Plani
4-Problem Cumlesi (Tez - Anti tez)
5-Kaynak Taramasi (indeks arastirmasi)
6-Varsayimlar
7-Tanimlar ve Sinirliliklar
8-Yazim+sunum (rapor)


Bilimsel arastirma su ozellikleri icermeli:

  1. Bilimsel arastirma yontemlerine uygun yurutulmeli,
  2. Arastirma sonucuna uygun oneriler gelistirilmeli,
  3. Arastirma konusuna ait cozum analiz edilmeli,
  4. Bilimsel kurallara uygun olarak rapor edilmeli,
  5. Arastirma konusuna uygun amac, onem, varsayim, sinirlilik ve tanimlar yazilmlai,
  6. Arastirmaya uygun veri toplama araci kullanilmali,
  7. Arastirma verileri uzerinde temel istatistiksel islemler yapilmali.
  8. Bulgular yorumlanarak ilgili ozellikleri aciklanmali,
  9. Arastirmada elde edilen bulgulari yorumlanmali,
  10. Arastirma sonucuna gore oneriler gelistirilmeli,
  11. Yapilan arastirmayla ilgili ozet yazilmali,
  12. Yazim kurallarina uygun olarak rapor hazirlanmali.

 

Kaynakca : Bilimsel Arastirma

Bilimsel calisma Basamaklari Nelerdir

onceki cevap:Kisaca Arastirma Basamaklari Sonraki Cevap: Zayiflama cayi Yapimi